Το σύνδρομο της ντροπαλής κύστης είναι ένας ειδικός τύπος της διαταραχής κοινωνικού άγχους (παλιότερα γνωστή ως κοινωνική φοβία). Με τον όρο αυτό εννοούμε το έντονο άγχος που συνοδεύει μία ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες το άτομο πρόκειται να εκτελέσει κάτι μπροστά σε αγνώστους, σε άτομα εξουσίας, ή εκτιμά ότι θα υποβληθεί σε εξονυχιστικό έλεγχο.

Το άτομο αναγνωρίζει ότι το άγχος του είναι υπερβολικό, ωστόσο αδυνατεί να ασκήσει έλεγχο σ’ αυτό. Ως εκ τούτου είτε αποφεύγει τις επίφοβες κοινωνικές καταστάσεις είτε τις υπομένει υπό το κράτος έντονου άγχους. Συνέπεια είναι να παρατηρείται έκπτωση της λειτουργικότητάς του σε σημαντικούς τομείς της ζωής του.

Στην περίπτωση της παρούρησης το άγχος εκλύεται στις περιπτώσεις που ο άνθρωπος πιστεύει ότι θα γίνει αντικείμενο παρατήρησης ή θα επικριθεί από τους άλλους όταν χρειάζεται να ουρήσει δημοσίως. Η ψυχολογική σύγκρουση που ενεργοποιεί αυτή τη συγκεκριμένη μορφή κοινωνικής φοβίας εκφράζεται μέσω του συμπτώματος να μη μπορεί κάποιος να ουρήσει όταν το θέλει.

Ορισμός

Η ντροπαλή κύστη συμβαίνει περισσότερο σε δημόσιες τουαλέτες, αλλά εμφανίζεται και στις τουαλέτες γνωστών και οικείων ή ακόμη και στο σπίτι του ασθενούς όταν έχει επισκέπτες ή όταν κάποιος τον περιμένει. Το σύνηθες είναι η ιδιωτική τουαλέτα του σπιτιού να είναι ίσως η μοναδική ασφαλής τουαλέτα και το μόνο μέρος που ο παρουρητικός μπορεί συστηματικά να αδειάσει την κύστη του. Οι περισσότερες περιπτώσεις παρούρησης έχουν την τάση να είναι προοδευτικές στην εξέλιξή τους και ο φόβος να χρησιμοποιηθούν οι δημόσιες τουαλέτες αυξάνεται με το πέρασμα του χρόνου, ενώ παραλλήλως μειώνονται οι επιλογές του πάσχοντος για εξωτερικές δραστηριότητες.

Βαρύτητα

Η ένταση της παρούρησης ευρύνεται από ήπια, όπου το άτομο μπορεί να ουρήσει σε δημόσιες τουαλέτες κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες σε βαριά, όπου το άτομο μπορεί να ουρήσει μόνο στο σπίτι και μόνος. Όταν ένα άτομο περιμένει κάποια δευτερόλεπτα για να ξεκινήσει η ούρηση δεν είναι παρουρητικός. Η κατάσταση αυτή μπορεί να γίνει χρόνια και να χαρακτηρίζεται από εξαιρετική αναστολή ή αδυναμία ούρησης. Το πρόβλημα επιδρά σημαντικά στην ολοκλήρωση καθημερινών δραστηριοτήτων όπως, τα ταξίδια, κοινωνικές καταστάσεις, επαγγελματικές συνελεύσεις διαρκείας.

Ειδικά στοιχεία

Οι περισσότεροι παρουρητικοί περιγράφουν ότι η ούρηση είναι δυνατή όταν πληρούνται συγκεκριμένες συνθήκες που τους κάνουν να αισθάνονται άνετα. Όταν υπάρχει θόρυβος, μυρωδιές, έλλειψη οπτικής ιδιωτικότητας και άλλοι άνθρωποι στην τουαλέτα να μιλούν, οι παρουρητικοί δυσκολεύονται να ουρήσουν. Η έννοια της ιδιωτικότητας ποικίλλει. Κάποιος αισθάνεται μόνος στο μπάνιο του με την πόρτα κλειδωμένη ενώ άλλος μπορεί να ουρήσει σε ουρητήρα σε μικρή τουαλέτα με πλήθος άλλων εκεί. Οι παρουρητικοί τείνουν προς το πρώτο. Το πιο συχνό παράπονο στη χρήση δημόσιων τουαλετών είναι η απουσία επαρκών διαχωρισμάτων και πορτών. Οι περισσότεροι παρουρητικοί δεν μπορούν να ουρήσουν σε ουρητήρες εξαιτίας της οπτικής επαφής που έχουν οι άλλοι μαζί τους.

Τρόποι που επιλέγονται από τους πάσχοντες για να  διαχειριστούν το πρόβλημα

Γενικά οι παρουρητικοί προσπαθούν να προσαρμοστούν στο πρόβλημά τους. Ενδεικτικοί τρόποι επίλυσης του προβλήματος είναι να ουρούν όσο γίνεται περισσότερες φορές στο σπίτι τους πριν φύγουν, να περιορίζουν την ποσότητα των υγρών που παίρνουν και να αρνούνται να παραστούν σε κοινωνικές δραστηριότητες διαρκείας. Κάποιοι εντοπίζουν άδειες τουαλέτες όταν είναι μακριά από το σπίτι, σκέφτονται νερά όταν προσπαθούν να ουρήσουν ή ανοίγουν τη βρύση για να αυξηθούν οι πιθανότητες να ουρήσουν τελικά σε δημόσιο χώρο. Το σύνηθες είναι όμως, οι παρουρητικοί να αποφεύγουν πλήρως οποιοδήποτε δημόσιο χώρο ούρησης.

Έναρξη και τρόπος εγκατάστασης

Για κάποιους παρουρητικούς το σύνδρομο έχει ξεκινήσει από το πουθενά, αλλά οι περισσότεροι έχουν να αναφέρουν μια δυσάρεστη εμπειρία ή εμπειρίες ούρησης. Στη δεύτερη περίπτωση, μετά από ένα αρνητικό γεγονός όπως για παράδειγμα η δυσκολία να ουρήσει κάποιος μπροστά σε νοσοκόμα για να γίνει εξέταση, το άτομο αρχίζει την καταστροφοποίηση. Δηλαδή, ανησυχεί για το αν θα είναι ικανός να ουρήσει δημοσίως την επόμενη φορά. Έτσι, το άγχος επίδοσης δημιουργείται και συνδέεται με τις καταστάσεις ούρησης παρουσία άλλων ανθρώπων. Το άτομο μπαίνει σε τέτοιες καταστάσεις με αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα, που έχει αυξήσει τα επίπεδα του άγχους του, το οποίο καθιστά αδύνατη τη χαλάρωση που απαιτείται για να επιτευχθεί η ούρηση. Όταν προσπαθεί και αποτυγχάνει, το άγχος επίδοσης αυξάνει και οι πιθανότητες για ούρηση μειώνονται. Σε αρκετές περιπτώσεις το άγχος επίδοσης, γενικεύεται σε όλες ή σχεδόν όλες τις δημόσιες τουαλέτες, έτσι ώστε το μόνο ασφαλές μέρος είναι το μπάνιο στο σπίτι.

Θεραπεία

Το σύνδρομο της ντροπαλής κύστης αποτελεί όπως είδαμε μια παραλλαγή της διαταραχής κοινωνικού άγχους.

Η παρούρηση όπως και διαταραχή κοινωνικού άγχους αντιμετωπίζεται με Συμπεριφορική / Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία. Ένα από τα πρώτα βήματα της θεραπείας είναι να αντιληφθεί ο πάσχων τη δράση του άγχους στη λειτουργία της ούρησης. Στη συνέχεια, χρήσιμη είναι η εκπαίδευση στη διαφραγματική αναπνοή και τη χαλάρωση, ούτως ώστε να χρησιμοποιεί λειτουργικούς τρόπους ελέγχου του άγχους του στις καταστάσεις – ερεθίσματα. Η αλλαγή των δυσλειτουργικών συμπεριφορών αποφυγής, ώστε σταδιακά να εγκαθίστανται ασφαλείς εμπειρίες έκθεσης στις προηγούμενα καταχωρημένες ως απειλητικές καταστάσεις λόγω του άγχους που εκλύουν, είναι απαραίτητο συστατικό της ενεργούς ψυχοθεραπείας. Τέλος, η αλλαγή του τρόπου σκέψης που υποβοηθείται από τα προηγούμενα είναι σημαντική για την εγκατάσταση επαρκούς θεραπευτικού αποτελέσματος. Όλα τα παραπάνω,  βοηθούν τον πάσχων ώστε να μη βλέπει την ούρηση ως επίδοση, αλλά ως μια απαραίτητη σωματική λειτουργία που δε σχετίζεται με την αξία του ατόμου.